Οι μεγάλοι δάσκαλοι του θεάτρου

Μαρτυρίες για την προσωπικότητα και το έργο σημαντικών Ελλήνων σκηνοθετών

Τον Οκτώβριο του 1945 ο Ιάκωβος Καμπανέλλης μόλις είχε βγει από το χιτλερικό στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν. Τυχαία μπήκε στο (σημερινό) θέατρο Μουσούρη όπου μπροστά σε λιγοστούς θεατές, μια πλατεία λιγοστά φωτισμένη και με κρύο, ένα τότε άγνωστο συγκρότημα έπαιζε το έργο «Για ένα κομμάτι γης».

Ο θίασος αποτελούνταν από πρόσωπα που μετέπειτα έγιναν κάτι παραπάνω από γνωστά: Ελλη Λαμπέτη, Βάσω Μεταξά, Βασίλης Διαμαντόπουλος, Δημήτρης Χατζημάρκος.

Ο Καμπανέλλης, έχοντας αντικρίσει μια θηριώδη πραγματικότητα, δεν ήταν καθόλου ανοιχτός σε καλλιτεχνικές συγκινήσεις. Και όμως, όταν η παράσταση άρχισε, ένιωσε σαν να μην υπήρχε τίποτε άλλο: «Ήταν η αποκάλυψη πως η ζωή μπορούσε να αναπαρασταθεί τόσο ζωντανά, τόσο πειστικά», εξομολογούνταν ο ίδιος (βασική σημείωση: σκηνοθέτης της παράστασης ήταν ο Κάρολος Κουν).

Ο ίδιος ο Καμπανέλλης, αν και πρωτοείδε παραστάσεις του Κουν και του Θεάτρου Τέχνης το 1945, μόλις το 1957 «τόλμησε» – προσέξτε το ρήμα, το χρησιμοποιεί ο ίδιος – να του δώσει δικό του έργο να διαβάσει.

Φανταστείτε εδώ την εξής εικόνα: Στο τσίγκινο τραπεζάκι, ο Καμπανέλλης διάβαζε το κείμενο στον θίασο που καθόταν ολόγυρά του στις πρώτες θέσεις του κυκλικού θεάτρου. Το έργο ήταν η «Αυλή των θαυμάτων», που από τότε έχει ανέβει δεκάδες φορές και είναι ένα από τα πιο εμβληματικά του νεοελληνικού θεάτρου.

Οι παραπάνω εικόνες αντλούνται από το βιβλίο «Ελληνες σκηνοθέτες του 20ού αιώνα», που θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα, σε επιμέλεια του ακάματου Θανάση Θ. Νιάρχου. Ένα «καλειδοσκόπιο συναντήσεων» με θεατρικούς σκηνοθέτες, όπως το περιγράφει ο σκηνοθέτης Βασίλης Παπαβασιλείου (που προλογίζει την έκδοση), μια σειρά άρθρων, μελετημάτων, μαρτυριών που «διασώζουν κυρίως κάτι πολύτιμο από τη φευγαλέα τέχνη της σκηνής» (όπως, επίσης, γράφει η Δηώ Καγγελάρη).

Φιλοδοξώντας να καλύψει ένα κενό στην ελληνική βιβλιογραφία, η έκδοση έρχεται να φωτίσει μια σειρά μεγάλων σκηνοθετών: από τον Φώτο Πολίτη, τον Λίνο Καρζή, τον Δημήτρη Ροντήρη, μέχρι τον Αλέξη Μινωτή, τον Αλέξη Σολομό, το Μίνωα Βολανάκη και τον Λευτέρη Βογιατζή. Με κείμενα που υπογράφουν η Αννα Συνοδινού, ο Αλκης Θρύλος (Ελένη Ουράνη), ο Στάθης Λιβαθινός, η Ζωή Λάσκαρη ή ο Γιάννης Βαρβέρης και άλλοι. Εδώ, εκτός από τις τεχνικές των σκηνοθετών μαθαίνουμε μια σειρά άγνωστων πληροφοριών μέσα από βιωματικά ή και θεωρητικά κείμενα, ακόμη και με μια πιο προσωπική εσάνς. Ο έρωτας του Ανδρέα Βουτσινά, για παράδειγμα, για τον Νίκο Σεργιανόπουλο – που καταγράφει η Ζωή Λάσκαρη – και η βουβή οδύνη του όταν ο γνωστός ηθοποιός δολοφονήθηκε, σκιαγραφούν τον χαρισματικό σκηνοθέτη ο οποίος, όπως λέει η Λάσκαρη, «σαν να πίστευε πως η εκδήλωση του συναισθήματος θα υποτιμούσε το ίδιο το συναίσθημα».

Πηγή: tanea.gr