Η Λάσκαρη μου μιλάει για την Ζωή
Η Ζωή ετοιμάζει το βιβλίο της και κουβεντιάζουμε
Ζωή έχω μείνει άφωνος με το υλικό που έχεις συγκεντρώσει. Τόσες πολλές σημειώσεις, επιστολές… Φτιάχνεις εκατό βιβλία με όλα αυτά.
Και να φανταστείς πως ποτέ δεν μου πέρασε από το μυαλό η ιδέα να γράψω το οτιδήποτε για μένα.
Είναι μια πλευρά σου, πολύ σημαντική, ίσως η σημαντικότερη, θα έχει πολύ ενδιαφέρον να μάθει ο κόσμος και αυτά.
Θέλω να πω πολλά πράγματα, χρόνια τώρα. Είναι μια μεγάλη ευκαιρία να τα πω με τον τρόπο που θέλω εγώ.
Φυσικά. Και πράγματα που δεν γνωρίζουμε καθόλου. Διάβασα μερικές συγκλονιστικές σκέψεις σου για τα γηρατειά ας πούμε.
Έβρισκα πως δεν ενδιαφέρουν όλα αυτά που έτσι και αλλιώς έχουν ειπωθεί με κάθε τρόπο. Για την σχέση μου με τον Τόλη ας πούμε ή για τον γάμο μου με τον Λυκουρέζο. Η ανάγκη μου ήταν να καταθέσω μέρη μιας σχεδόν δυσβάσταχτης μνήμης.
Είναι που σου λείπουν και άνθρωποι. Άνθρωποι που έχουν φύγει.
Είναι τρομερό. Μετράω φέρετρα. Αναρωτιέμαι, που πήγαν όλοι αυτοί; Πόσοι όμορφοι άνθρωποι έφυγαν…
Σε οδήγησε σε μια απομόνωση αυτό. Αυτά τα κατεβασμένα σου ρολά…
Με ποιον να μιλήσω; Είναι ένας άλλος κόσμος αυτός σήμερα. Εντελώς ξένος σε μένα. Η αισθητική του, ο τρόπος που σκέφτεται, που ονειρεύεται, δεν ξέρω…
Και δεν απαξιώνεις καθόλου τον σύγχρονο κόσμο.
Τρελάθηκες; Ποια είμαι να απαξιώσω;
Θυμώνεις όμως. Θυμώνεις εύκολα με πράγματα του σήμερα.
Εσύ δεν θυμώνεις; Δεν σου λείπουν άνθρωποι, εποχές, συναισθήματα;
Μου λείπουν. Είσαι πολύ ζωντανή και σύγχρονη όμως, σε ότι κάνεις.
Ε καλά, αναπολώ σου είπα. Θυμάμαι. Μου λείπουν άνθρωποι. Δεν είμαι και κανένα απολίθωμα δεινόσαυρου.
Ούτε καν η Λάσκαρη δεν είσαι. Το έχεις συνειδητοποιήσει ποτέ; Πως είσαι η Λάσκαρη;
Όχι. Εσύ; Έχεις συνειδητοποιήσει πως είμαι η Λάσκαρη;
Είναι περίεργα τα συναισθήματα, ποικίλα. Σαν να προσπαθείς όμως ώρες ώρες να ξεφύγεις από όλο αυτό το «κλίμα» που δημιουργεί το όνομα σου.
Αυτό είναι ένα «κλίμα» που δημιουργείται από αυτούς που θέλουν να με δουν σώνει και ντε όπως με έχουν φανταστεί. Τι να κάνω τώρα; Να ζήσω για να δικαιώσω τις φαντασίες των άλλων;
Ούτε να το συζητάς. Μελετώντας τις συνεντεύξεις και τις σημειώσεις σου, όλο αυτό το υλικό των πενήντα χρόνων, δεν παρεκκλίνεις ούτε μια φορά από τις αρχές σου. Ό, τι έλεγες το 1962 λες και το 1987 και το 2013.
Έτσι ήμουν από πέντε χρονών. Είχα κατασταλάξει, είχα αποφασίσει. Ποια είμαι, τι με αφορά, τι θέλω να με εμπεριέχει και να με ενέχει.
Μου φαίνεται σαν πρωτάθλημα πειθαρχίας…
Εμένα μου φαίνεται σαν πρωτάθλημα συνέπειας.
Μισείς τον πρωταθλητισμό.
Θέλω να είμαι καλά στην υγεία μου. Αρνούμαι να ζω με τα υπογλώσσια για να κόψω πρώτη το νήμα.
Είδες που σου λέω; Ξεχνάς πως είσαι η Λάσκαρη. Σαν να θες να την απαρνηθείς ολόκληρη αυτή τη μυθολογία γύρω από το όνομα σου. Πολύς κόσμος σε θεωρεί πρωταθλήτρια.
Άντε πάλι. Ο κόσμος μπορεί να σε θεωρεί ό, τι θέλει.
Γράφεις λοιπόν για να μάθει αυτός ο κόσμος πώς θεωρεί η Ζωή την Λάσκαρη.
Και αυτό. Αλλά μην το πάρουν και σαν αυτοψυχανάλυση. Ένοιωσα την ανάγκη να ξαναθυμηθώ.
Κάποιες φορές με φέρνεις στα όρια μου το ξέρεις; Μου λες πως δεν θυμάσαι καλά και είναι απίστευτες οι λεπτομέρειες που θυμάσαι…
Όπως;
Όπως το ποιοι ήσασταν και τι λέγατε σε ένα γεύμα με τον πρόεδρο Καραμανλή την δεκαετία του 80.
Είναι μερικά πράγματα πολύ σπουδαία. Που τα έζησα με σπουδαίους ανθρώπους. Αυτά δεν γίνεται να ξεχαστούν ποτέ. Έχουν μουσειακό χαρακτήρα, είναι το οπλοστάσιο μου.
Είναι λοιπόν ένας παλιός κόσμος που έφυγε. Αυτόν νοσταλγείς.
Μην το αισθάνεσαι σαν εμμονή στην παρελθοντολογία. Οι άνθρωποι και αυτά που έζησα μαζί τους είναι μια αφορμή για να μιλήσω για πράγματα που απασχολούν όλους τους ανθρώπους. Και εγώ νοιώθω, ακούω, το βλέπω πως όλοι οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να πιαστούν από κάτι. Και σε ρωτάω, αν δεν πιαστείς από το παρελθόν σου, από την ιστορία σου, την προσωπική και την εθνική, από πού θα πιαστείς;
Από το σήμερα; Από τα όνειρα σου για το αύριο; Κάτι υπάρχει εκεί έξω που κρατάει ζωντανή την ελπίδα.
Υπάρχει ναι. Αλλά το μόνο σίγουρο, το μόνο που κατέχουμε τη στιγμή αυτή, με τη μορφή μνήμης φυσικά, είναι το παρελθόν μας.
Γιατί δεν μου ζήτησες ούτε μια φορά να λογοκρίνεις κάτι από αυτά που γράφεις σαν χείμαρρος;
Τότε ποιος ο λόγος να γράψω; Ήθελα να ξαναθυμηθώ, στο είπα. Γιατί να αυτολογοκρίνω την μνήμη μου; Τότε γιατί να γράψω;
Για την αθανασία.
Έχεις καταλάβει πως όλο αυτό που γίνεται δεν αφορά την υστεροφημία μου, έτσι;
Απόλυτα. Αλλιώς δεν θα συνεργαζόμασταν.
Θέλω να εκτεθώ. Και δεν πρόκειται για κουτσομπολιό. Μάλλον μοιάζει με ξόρκισμα.
Κρατάω λοιπόν αυτό, που μου αρέσει πολύ. Ξόρκισμα μνήμης.
Και λήθης ταυτόχρονα, μπορώ να σου πω…